ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ – ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2023
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΑ.Λ.
Σχολιασμός Θεμάτων από τη φιλόλογο κ. Μαρία Χρήστου
Μια ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσαν τα θέματα των φετινών Πανελληνίων Εξετάσεων των ΕΠΑ.Λ. Έπεσε ένα θέμα που μπορούσε να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές και να γράψουν και από την εμπειρία τους.
Οι ερωτήσεις στο μη λογοτεχνικό αντιμετωπίσιμες για όσους είχαν μελετήσει σε βάθος.
Εξαίρετο και το λογοτεχνικό κείμενο, που έδινε την ευκαιρία να δείξουν την κοινωνική τους ευαισθησία.
Οι ερωτήσεις Β2 αναμενόμενες. Δεν ζητήθηκε η σημασία των σχημάτων λόγου ίσως για διευκόλυνση των μαθητών.
Μαρία Χρήστου, φιλόλογος
Σχολιασμός από τη φιλόλογο κ. Μαρία Αποστόλου
Το θέμα στο οποίο κλήθηκαν ν’ αναμετρηθούν οι υποψήφιοι/ες αφορούσε στον εθελοντισμό, ένα σύγχρονο και ευαίσθητο θέμα στο οποίο είχαν πολλά να πουν. Σ’ ότι αφορά στο μέρος της νεοελληνικής γλώσσας τα θέματα ήταν μέτριας δυσκολίας, στα οποία όλοι/ες θα μπορούσαν ν’ ανταποκριθούν επιτυχώς. Το πρώτο ερώτημα αφορούσε στην κατανόηση του κειμένου και ζητούσε από τους διαγωνιζόμενους/ες να δώσουν προσοχή σε συγκεκριμένα σημεία του κειμένου, προκειμένου να δώσουν την απάντησή τους. Το δεύτερο θέμα της θεωρίας της νεοελληνικής γλώσσας αφορούσε στη δομή του κειμένου και στην αντικατάσταση λέξεων από άλλες συνώνυμές τους (θεωρία η οποία διδάσκεται ήδη στους μαθητές από την Α’ Γυμνασίου). Τέλος, το κείμενο της παραγωγής λόγου τέθηκε ξεκάθαρα, που αυτό σημαίνει ότι οι διαγωνιζόμενοι/ες θα μπορούσαν ν’ ανταποκριθούν χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
Σ’ ότι αφορά το κομμάτι της λογοτεχνίας, στους διαγωνιζόμενους/ες δόθηκε το ποίημα του Μπρεχτ «Καταφύγια για τη νύχτα». Ήταν ένας μέτριας δυσκολίας ποίημα με καθαρό νόημα και σύμφυτο με το θέμα του εθελοντισμού. Τα θέματα Β1 και Β2 ήταν αναμενόμενα: Το Β1 αφορούσε στην κατανόηση του ποιήματος και ζητούσε από τους διαγωνιζόμενους/ες να ενσωματώσουν στην απάντησή τους σημεία του ποιήματος (παραπομπή στη θεωρία των γλωσσικών σημείων, κειμενικών αναφορών)- κάτι το οποίο ήταν εντελώς αναμενόμενο. Το Β2 αφορούσε στη διδαχθείσα θεωρία και των τριών τάξεων του Επαγγελματικού Λυκείου (σχήματα λόγου και ρηματικά πρόσωπα). Το θέμα Β3 δεν είχε κάποια ιδιαίτερη δυσκολία και όλοι οι μαθητές/ οι μαθήτριες θα μπορούσαν ν’ ανταποκριθούν επιτυχώς.
Λύσεις των Θεμάτων
Α. Μη λογοτεχνικό κείμενο
“Τα οφέλη του εθελοντισμού”
1 Τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει ένας νέος (ηλικίας 18‐30 ετών) μέσα από την εθελοντική εργασία είναι πολλαπλά. Ο εθελοντισμός είναι μία πράξη ανιδιοτέλειας, από την οποία ο εθελοντής δεν περιμένει να αποκομίσει κάποιο κέρδος. Σύμφωνα μάλιστα με την έρευνα δύο ψυχολόγων, της Eva Mojza και της Sabrine Sonnentag, τα οφέλη για έναν εθελοντή είναι αμέτρητα, τόσο για την ψυχική του υγεία όσο και για την κοινωνική του ζωή. Η συγκεκριμένη έρευνα κατέδειξε ότι τα άτομα που συμμετέχουν συχνά σε εθελοντικές δραστηριότητες πέρα από την καθημερινή τους εργασία, έχουν την ικανότητα να υπομένουν καλύτερα τις εργασιακές πιέσεις. Όπως δηλώνουν οι ίδιοι, την επόμενη μέρα στην εργασία τους νιώθουν πιο χαλαροί. Είναι πιο ψύχραιμοι και υπομονετικοί σε σχέση με τους συναδέλφους τους, όταν αντιμετωπίζουν δύσκολες και πιεστικές εργασιακές συνθήκες.
3 Ωστόσο, οι ψυχολόγοι επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει όντως μία εγγενής [1] θετική επίδραση σε όσους ασκούν συνειδητά τον εθελοντισμό. Με άλλα λόγια, η ένταξη σε μία νέα κοινωνική ομάδα, την οποία επέλεξαν ελεύθερα, τους προσφέρει το ανιδιοτελές αίσθημα αισιοδοξίας, πληρότητας και προσωπικής δικαίωσης που από καιρό είχαν απωλέσει στην καθημερινή κοινωνική, εργασιακή και οικογενειακή τους ζωή.
1. εγγενής: από τη φύση της
4.Ένα άλλο εύλογο ερώτημα είναι γιατί οι άνθρωποι αυτοί δεν επέλεξαν να στραφούν σε άλλες επωφελείς δραστηριότητες, μέσα από τις οποίες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν νέες κοινωνικές επαφές, όπως, για παράδειγμα, μαθήματα μαγειρικής, θεάτρου, δημιουργικής γραφής ή ακόμη και ένα ομαδικό άθλημα. Τι το ιδιαίτερο έχουν οι εθελοντικές δραστηριότητες; Οι ερευνητές – ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι – διαπίστωσαν ότι η εθελοντική δραστηριότητα αναπληρώνει, έστω και φαντασιακά, την ανάγκη των ανθρώπων για προσωπική δημιουργία και, κυρίως, το αίσθημα ότι ασχολούνται με μία χρήσιμη κοινωνική δραστηριότητα.
5 Καθώς η εθελοντική εργασία μπορεί να καλύπτει διαφορετικούς τομείς, δίνει τη δυνατότητα στους νέους να αποκτούν ποικίλες γνώσεις, ενώ παράλληλα ανακαλύπτουν νέες δεξιότητες και ταλέντα που ίσως δεν γνώριζαν ποτέ ότι είχαν. Κοινωνικοποιούνται, έρχονται σε επαφή με άλλους ανθρώπους και μέσα από την ομαδική εργασία τούς δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν πραγματικά τους γύρω τους και να δημιουργήσουν φιλίες. Επίσης, μέσα από τον εθελοντισμό, βελτιώνεται η υγεία, μειώνεται το στρες και ενισχύεται η αυτοεκτίμησή τους. Οι εθελοντές κάνουν τον κόσμο καλύτερο, βάζοντας τέρμα στην αδράνεια και παίρνοντας πρωτοβουλίες για την επίλυση καθημερινών προβλημάτων. Γενικότερα, ο εθελοντισμός σε κάθε μορφή του μας χαρίζει ένα αίσθημα χαράς και φέρνει γέλιο και χαμόγελο στη ζωή μας.
Α1. Tα οφέλη του εθελοντισμού για την ψυχική υγεία των εθελοντών είναι πολλαπλά. Αρχικά, οι εθελοντές μπορούν να ανταποκρίνονται καλύτερα στις αυξημένες απαιτήσεις στην εργασία τους. Ακόμη, αισθάνονται πιο ήρεμοι και είναι συνεργάσιμοι με τους συναδέλφους τους, κυρίως σε συνθήκες πίεσης. Τέλος, λησμονούν τις δικές τους δυσκολίες και τις αντιμετωπίζουν ψύχραιμα. Σχετικά με την κοινωνική ζωή, ο εθελοντισμός τούς προσφέρει την ευκαιρία να έλθουν σε επαφή με άτομα με συναφείς ιδέες. Έτσι κοινωνικοποιούνται και αντιμετωπίζουν τα προσωπικά τους αδιέξοδα με επιτυχία.
Α2. α) Καθώς η εθελοντική εργασία μπορεί να καλύπτει διαφορετικούς τομείς, δίνει τη δυνατότητα στους νέους να αποκτούν ποικίλες γνώσεις, ενώ παράλληλα ανακαλύπτουν νέες δεξιότητες και ταλέντα που ίσως δεν γνώριζαν ποτέ ότι είχαν. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Κοινωνικοποιούνται, έρχονται σε επαφή με άλλους ανθρώπους και μέσα από την ομαδική εργασία τούς δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν πραγματικά τους γύρω τους και να δημιουργήσουν φιλίες. Επίσης, μέσα από τον εθελοντισμό, βελτιώνεται η υγεία, μειώνεται το στρες και ενισχύεται η αυτοεκτίμησή τους. Οι εθελοντές κάνουν τον κόσμο καλύτερο, βάζοντας τέρμα στην αδράνεια και παίρνοντας πρωτοβουλίες για την επίλυση καθημερινών προβλημάτων. ΣΧΟΛΙΑ
Γενικότερα, ο εθελοντισμός σε κάθε μορφή του μας χαρίζει ένα αίσθημα χαράς και φέρνει γέλιο και χαμόγελο στη ζωή μας. ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ
β) «ομαδική εργασία» = συλλογική
«ενισχύεται η αυτοεκτίμησή τους» = ενδυναμώνεται
«βάζοντας τέρμα στην αδράνεια»= παθητικότητα
Α3.
Τίτλος: Εθελοντισμός και άνθρωπος
Πρόλογος (αφορμή, αναφορά στο θέμα)
Κυρίως θέμα (ανάπτυξη των ερωτημάτων του θέματος)
Επίλογος : συμπέρασμα
Α3.α μορφές εθελοντικών δράσεων μέσα από τις οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν σύγχρονα προβλήματα:
- Ερυθρός Σταυρός για δράση σε εμπόλεμες περιοχές και παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.
- Για την προστασία της φύσης (πχ. Αναδασώσεις, δενδροφυτεύσεις, εκστρατείες καθαρισμού ακτών/δασών κ) Δασοπυρόσβεση –δασοπροστασία , Προστασία και περίθαλψη ζώων)
- Εθελοντές σε μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις (Ολυμπιακοί αγώνες, μεγάλα παγκόσμια πρωταθλήματα
- Εθελοντικές οργανώσεις πολιτιστικών θεατρικών, μουσικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων που εκφράζουν τη νεανική φαντασία και δημιουργικότητα.
- Προσφορά εθελοντικής εργασίας στο πλαίσιο των εναλλακτικών μορφών τουρισμού (αγροτουρισμός και οικοτουρισμός.
Α3.β τρόπους με τους οποίους το σχολείομπορεί να συμβάλει στην καλλιέργεια πνεύματος εθελοντισμού στους νέους.
- το σχολείο μπορεί να βοηθήσει τη διοργάνωση επισκέψεων σε διάφορους χώρους όπου ασκείται η εθελοντική δράση.
- Να γίνει ενημέρωση για οργανώσεις με κοινωνικό έργο και γνώση των δράσεων τους (ο Ερυθρός Σταυρός, οι Γιατροί του κόσμου, η Δράση ενάντια στην πείνα, η W.W.F, World Wild Fund for Nature)
- σημαντική είναι η ενημέρωση των μαθητών και για τη δράση των ΜΚΟ (Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις), οι οποίες στηρίζονται σε πολίτες εθελοντές και προσφέρουν έργο κοινής ωφέλειας.
- Να δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές από 17 ετών να απασχοληθούν εθελοντικά σε κάποια άλλη χώρα εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επίλογος = Γενικό Συμπέρασμα
Β. Μη Λογοτεχνικό κείμενο
Β1. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα το ποιητικό υποκείμενο ασχολείται με θέματα κοινωνικά. Αρχικά, οι άστεγοι δεν έχουν ασφαλές μέρος να διανυκτερεύσουν εκτεθειμένοι σε άσχημες καιρικές συνθήκες («Και στους άστεγους που μαζεύονται…βρίσκει ένα καταφύγιο για τη νύχτα»). Τίθεται ακόμη η απουσία κοινωνικής αλληλεγγύης, σε όσους τη χρειάζονται, αλλά και η προσπάθεια να ευαισθητοποιηθούν οι άνθρωποι («Σαν διαβάσεις τούτ’ δω…….΄ανθρωπε»). Τέλος, στο ποίημα εξετάζεται το ζήτημα της έλλειψης των ανθρωπίνων σχέσεων, αλλά και η εκμετάλλευση του αδύνατου από τον ισχυρό («Δεν θα καλυτερέψουνε ανάμεσα στους ανθρώπους οι σχέσεις. Δεν συντομεύει έτσι η εποχή της εκμετάλλευσης»).
Β2.α) Μεταφορά: «δε συντομεύει έτσι η εποχή της εκμετάλλευσης».
Εικόνα: «Στη γωνιά της 26ης Οδού και του Μπροντγουαίη/ Στέκει ένας άντρας κάθε βράδυ τους μήνες του χειμώνα».
Επανάληψη: «Ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει»
Β2. β) Με τη χρήση του α’ ενικού προσώπου το ποιητικό υποκείμενο αναφέρει όσα ακούει και βλέπει. Παρουσιάζει τις σκέψεις του για τη φτώχεια, την εξαθλίωση και την αδιαφορία που υπάρχει («Ακούω»).
Με τη χρήση του β’ ενικού προσώπου μιλάει στον αναγνώστη και τον προσκαλεί σε εθελοντική δράση. Με τον διαλογικό τόνο παρακινεί όλους να μεταβάλλουν τη συμπεριφορά τους στον συνάνθρωπό τους για να επιλυθούν τα δύσκολα προβλήματα. Επιδιώκει με ζωντάνια και αμεσότητα να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες του («Μην κλείσεις το βιβλίο»).
Με τη χρήση γ’ προσώπου δείχνει τη ρεαλιστική κατάσταση της κοινωνίας. Τονίζει τη φτώχεια, την απανθρωπιά και τη σκληρότητα. Συμπεραίνει πως, αν δεν καταλάβουν όλοι την επιτακτική ανάγκη για δράση, τίποτα δε θα αλλάξει («Ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει»).
Β3. Θεωρώ αρχικά απαισιόδοξη την άποψη του ποιητικού υποκειμένου που διατηρεί, όμως, και κάποια στοιχεία ελπίδας. Στους τέσσερις πρώτους στίχους υποστηρίζει ότι ο κόσμος δεν μπορεί να αλλάξει από μεμονωμένες προσπάθειες («Στέκει ένας άντρας … Ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει»). Ελπίζει, όμως, σε μια συλλογική προσπάθεια, για να εξαλειφθεί η αδιαφορία, και παρακινεί τους άλλους ανθρώπους να συμμετάσχουν («Σαν διαβάσεις τούτο ‘δω, μην κλείσεις το βιβλίο, άνθρωπε»). Δεν αρκεί ένα καταφύγιο για μια νύχτα αλλά χρειάζεται να δοθεί μόνιμη λύση. Το ποιητικό υποκείμενο τονίζει ότι χρειάζεται όλοι με γνήσια αδελφικά αισθήματα να βοηθήσουν όσους αντιμετωπίζουν το σκληρό πρόσωπο της επιβίωσης. Ειδικά τη σημερινή εποχή με τα πολλαπλά προβλήματα και την ανέχεια που επικρατεί, αν δεν γίνουν προσπάθειες για να βοηθηθούν όσοι έχουν μεγάλη ανάγκη, η κατάσταση θα οξυνθεί περισσότερο. Χωρίς την κοινωνική προσφορά, την αλληλεγγύη και την ευτυχία του διπλανού του δεν μπορεί κανένας να είναι αληθινά ευτυχισμένος. (147 λέξεις)
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαρία Χρήστου, φιλόλογος
