Τα Πρότυπα Σχολεία είναι Δημόσια Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι διαφορές τους με τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία της χώρας είναι ότι:
- το προσωπικό τους αξιολογείται συστηματικά, άρα έχει αυξημένα τυπικά προσόντα και διδακτική εμπειρία
- επιλέγουν τους μαθητές τους με εξετάσεις
- διέπονται από ευέλικτες διοικητικές δομές με σημαντικές δυνατότητες παρέμβασης κι ενθαρρύνουν την Αριστεία, την Δημιουργικότητα και την Καινοτομία
Όσον αφορά τα Γυμνάσια, η εισαγωγή των μαθητών στην πρώτη τάξη γίνεται μέσω εξετάσεων που διενεργούνται κάθε έτος (Μάιος – Ιούνιος), υπό την εποπτεία της ΔΕΠΠΣ (Διοικούσα Επιτροπή Πρότυπων & Πειραματικών Σχολείων). Η επιλογή των μαθητών και μαθητριών αφορά μόνο στην εισαγωγική σχολική τάξη (Α ́ τάξη Γυμνασίου), ενώ η σχολική πορεία των μαθητών και μαθητριών από το Γυμνάσιο στο Λύκειο των σχολείων αυτών υπόκειται μόνο στις ενδοσχολικές απολυτήριες εξετάσεις.
